İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ - 2

1.             Orta Asya Türk devletlerinde, Kağan’ın olmadığı zamanlarda kurultaya Aygucı adı verilen görevli başkanlık etmiştir.

2.             Danimarkalı dilbilimci W. Thomsen tarafından II. Göktürk döneminde yazılan Orhun Kitabelerinde okunan ilk kelime Tengri’dir (Tanrı).

3.             Orta Asya Türk tarihinde ilk Türk birliğini sağlayan hükümdar Teoman’dır.

4.             İskitler, İran kaynaklarında Saka ismiyle geçmektedir.

5.             Göktürkler, Türk kelimesini ilk ke siyasi bir isim olarak kullanan devlettir.

6.             Çevgan, Orta Asya Türklerinde savaş oyunu anlamında kullanılmıştır.

7.             Anadolu’ya ilk Türk akınları Hunlar zamanında yapılmıştır.

8.             Hunlar, ilk teşkilatlı Türk devletini kuran topluluktur.

9.             Göktürk Devleti’nin kurucusu Bumin Kağan İl Kağan unvanını almıştır.

10.         Moğollar’a ve Cengiz Han’a itaat eden ilk Müslüman Türk boyu Karluklar’dır.

11.         Nevruz, İslam öncesinde Türklerde Yenigün (kün) ve bahar bayramı anlamlarında kullanılmıştır.

12.         İslamiyet öncesinde ilk örgün eğitim ve ilk Türk kütüphanelerini Uygurlar kurmuştur.

13.         İslam öncesinde ölen kişinin eşyalarıyla birlikte gömüldüğü mezara Kurgan denmiştir.

14.     Kıpçakların (Kumanların) Oğuzlarla yaptığı mücadeleler ‘Dede Korkut Hikayeleri’ne konu olmuştur.

15.         II. Göktürk (Kutluk) Devleti’ni kuran Kutluk Kağan’a verilen unvan İlteriş’tir.

16.         Uygur hükümdarı Bögü Kağan zamanında Maniehizm dini devletin resmi dini haline gelmiştir.

17.    Kendisi Budizm’i kabul ederek halk arasında yayılmasını sağlamaya çalışan ve bu hareketinden dolayı halkıyla ters düşen Göktürk Hükümdarı Tapo Kağan’dır.

18.         Maniehizm dininin Uygurlar tarafından benimsenmesi sonucu gelişen sanat dalı resimdir.

19.   Hun – German mücadelesinde adı Etzel olarak geçen ve ‘cesur kavimlerin efendisi’ olarak adlandırılan Türk hükümdarı Attila’dır.

20.         Uygurların ilk hakanı (kurucusu) Kutluk Bilge Kül Kağan’dır.

21.         Göktürk Devleti (552 – 659) Mukan Kağan (553 – 576) zamanında en parlak dönemini yaşamıştır.

22.         Türkler Avrupa Hun Hükümdarı Uldız zamanında Anadolu’ya ayak basmıştır.

23.      İslam öncesi Türk devleti olan Göktürkler (Köktürkler); Gazneli, Selçuklu ve Osmanlı devletlerine model olmuştur.

24.     Ruslarca Tork ve Araplarca Türkmen şeklinde kullanılan ve kabileler anlamına gelen Türk boyu Oğuzlardır.

25.         İskitler ve Hunlardan kalma birçok tarihi eser Hermitaj Müzesi’nde sergilenmektedir.

26.         Göktürk Devleti’nin kurucusu Bumin Kağan’ın unvanı İl Kağan’dır.

27.         İslam öncesi Türk devleti olan Uygurların yaptığı duvar süslemeleri ve minyatürler Arap, Selçuklu ve Osmanlı sanatına kaynaklık yapmıştır.

28.         Hazarlarda Müslümanların yönetilmesi için Hakan’ın atadığı yöneticilere Hazz adı verilmiştir.

29.         Tuna Bulgarları Boris Han zamanında Hristiyanlığı resmi bir din haline getirerek zamanla Slavlaşıp asimile olmuşlardır.

30.         Avarlar, Çin kaynaklarında Juan Juan ve Göktürk kaynaklarında Apar olarak adlandırılmıştır.

31.         İtil Bulgarları Almış Han zamanında İslam’ı, devletin resmi dini olarak kabul etmiştir.

32.   630 – 968 yılları arasında yaşayan Hazarlar, Ruslara devlet teşkilatlanması ve ordu teşkilatı konusunda örnek olmuşlardır.

33.        Günümüzde Uzların devamı sayılan Gagauz Türkleri, Romanya Devleti’nin sınırlarında yaşamlarını sürdürmektedir.

34.     Tabgaçlar IV. yy.ın ikinci yarısına doğru Kuzey Çin’i ele geçirip iki asırdan fazla Çin’in hakimi olmuştur.

35.         Tarihçiler XVI. yy.ı ‘Türk Asrı’ olarak nitelendirmektedir.

36.         İslam öncesi Türklerde ücretli askerlik sadece Hazarlarda vardı.

37.       Firdevsi’nin yazdığı ‘Şehname’ adlı eserde İskit Hükümdarı Alp Er Tunga ile Pers Hükümdarı Kirus arasındaki mücadele anlatılmıştır.

38.         Günümüzde Sibirya’da yaşayan Yakut Türkleri, Sakaların (İskitler) devamı sayılmaktadır.

39.    Ata binenin dengesini sağlamasına yardımcı olan üzengi ilk olarak İskitler (Sakalar) tarafından kullanılmıştır.

40.         Vezir Tonyukuk Türk tarihinin ‘ilk Türk yazarı ve tarihçisi’ olup, Çin’de doğan ve Kutluklar devleti zamanında Aygucı görevinde bulunan devlet adamıdır.

41.     Çin kaynaklarında Hiung – Nu şeklinde geçen ve kelime anlamı kavim, halk, topluluk olan Türk devleti Hunlardır.

42.         Asya Hun Devleti hükümdarı Mete Han, ‘Şanyu’ unvanını alarak başa geçmiştir.

43.     Türk ve Dünya tarihinin en eski mezar tipi olan kurganların üzerlerine taş ve ağaçtan kulübelerin yapılması, özellikle Anadolu’da, Trakya’da ve Orta Asya’da yaygın olan ‘tümülüs’ mezar tipine benzerlik göstermiştir.

44.         ‘Ok ve yay gerebilen kavimleri bir aile gibi birleştirdim. Şimdi onlar Hun oldular.’ diyen Asya Hun Hükümdarı Mete Han’dır.

45.         Çin hayat tarzına karşı özenti, Hun Hükümdarı Ki-ok zamanında ilk defa ortaya çıkmıştır.

46.    Hazarlar ile Türgişlerin ortak özellikleri; bulundukları bölgeleri ele geçirmek isteyen Müslüman Araplarla savaşmışlar ve Orta Asya ve Kafkasya’da İslamiyet’in yayılmasını bir süreliğine engellemişlerdir.

47.         İstiklâli feda etmeyi gülünç ve utanç verici bulan Batı Hun hükümdarı Çi-çi’dir.

48.      Orta Asya’dan Avrupa’ya göç eden Türk boyları; Hunlar, Avarlar, Macarlar, Bulgarlar, Peçenekler, Kumanlar ve Uzlar’dır.

49.         Bizans valisine ‘istersem, güneş ışıklarının erittiği her yeri ele geçirebilirim’ sözünü söyleyen Türk hükümdarı Uldız’dır.

50.         Orta Asya’dan Bizans’a elçi göndererek diplomatik ilişki başlatan ilk Türk devleti Göktürklerdir.

51.         Türk tarihinin ilk Milli İstiklâl Ayaklanması, Kürşad Ayaklanmasıdır.

52.         Tarihte bilinen ilk Türk boyu İskitlerdir. Tarihte bilinen, kurulan ilk Türk devleti ise Asya Hundur.

53.      Avarlar Sasanilerin de desteğiyle 619 ve 626 yıllarında Bayan Han önderliğinde İstanbul’u iki kez kuşatmıştır.

54.         Hun – Burgond mücadelesi Nibelungen Destanında anlatılmıştır.

55.         Altın Orda Devleti’nin Türkleşmesinde etkili olan Türk boyu Kıpçaklardır.

56.  Uzlar ve Peçenekler Malazgirt Savaşı sırasında Selçuklu tarafına geçerek savaşı Türklerin kazanmasına yardımcı olmuşlardır.

57.        Attila’nın 452 yılında Alpleri aşarak İtalya’ya girmesi sonucunda Romalıların arabuluculuk yapmak için Attila’ya gönderdikleri heyetin başında yer alan kişi Papa I. Leon’dur.

58.      Talas Savaşı sırasında Arapların yanında yer alarak Orta Asya’nın Türk hâkimiyetinde kalmasında etkili olan ve XII. yy.da Moğolların hâkimiyeti altına girerek Cengiz Han’a itaat eden ilk Müslüman Türk topluluğu Karluklardır.

59.  Moğollar, devlet teşkilatlanması ve kültürlerinin oluşmasında Uygur Devleti’nin etkisinde kalmışlardır.

60.     Musevilik dinini benimseyen ilk ve tek Türk devleti Hazarlardır. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyu ise Karluklardır.

61.    ‘Kağan olduktan sonra aç, fakir milleti hep toplattım. Fakir milleti zengin kıldım, acı doyurdum, çıplağı giydirdim.’ Şeklinde geçen bu sözler ‘Orhun Abideleri’nde yer almaktadır.

62.         Koşuk: Şölenlerde saz eşliğinde söylenen şiirlerdir.

Sav: Türk atasözleridir.

         Sagu: Cenaze törenlerinde ölen kişiler için yakılan ağıtlardır.